Recensie: Oom Wanja van Toneelschuur Producties / Erik Whien

●●●○○

OOM WANJA

TONEELSCHUUR PRODUCTIES / ERIK WHIEN


Door RiRo, gezien 28 februari 2015


Als professor Sebrjakov en zijn jonge vrouw Jeléna op het landgoed verschijnen, komen Sonja, de dochter uit zijn eerste huwelijk, en Wanja, de broer van zijn eerste vrouw, in een toestand van lethargie. Zij zorgden ervoor dat het landgoed wat opbracht, maar nu komt er niets meer uit hun handen. Wanja drinkt vooral. En verlangt naar Jeléna. Sonja hunkert naar dokter Astrov. Maar ook Asrov heeft net als Wanja zijn oog laten vallen op de mooie Jeléna.

Het leefritme van de professor - aan het begin van de avond lunchen, 's nachts denken en schrijven, en ondertussen voortdurend klagen over zijn pijntjes - brengt het leven op het landgoed als het ware tot stilstand. Het was aan scenograaf Marc Warning om iets bij dat stilstaan te bedenken. Hij komt met het idee om het podium vol te zetten met een enorme berg schots en scheef opgestapelde voorwerpen waar niets mee gebeurt. Nou ja, waar pas helemaal aan het eind, als de professor en Jeléna zijn vertrokken, iets minimaals mee wordt gedaan.

De sluimerende ongenoegens in Oom Wanja culmineren in een conflict tussen Wanja en de professor over wat er met het landgoed moet gebeuren. Daarnaast is de vernietiging van het milieu een belangrijk tweede thema. Eerder in De bosgeest verwerkte Tsjechov al de 'terug naar de natuur' ideeën van Tolstoi. In Oom Wanja verschuift hij het accent naar de zorg voor het milieu, waardoor dat thema heel modern aandoet.

Dat milieubewustzijn wordt belichaamd in dokter Astrov, heel goed vertolkt door Ali Ben Horsting. Met zijn 'tongue in cheek' manier van spreken, vindt hij de juiste toon voor de arts wiens werkelijke passies liggen bij zijn proeftuin en zijn boomkwekerij. Ben Horsting's speelstijl vormt een mooi contrast met de manier van acteren van Jeroen de Man, die met zijn lichaamstaal en met zijn mimiek heel overtuigend de worsteling van Oom Wanja met zijn gevoelens van boosheid (op Sebrjakov) en verliefdheid (op Jeléna) laat zien.

Ondertussen moet ik mijn best blijven doen om te geloven in dat verhaal en in die gevoelens van verliefdheid en boosheid, terwijl die lelijke achtergrond voortdurend mijn aandacht trekt. Die kaart van Afrika speelt een piepklein rolletje in het vierde bedrijf. Maar wat moet ik met die integraalhelm? Met dat omgekeerde groene kratje? En met al die andere op elkaar gestapelde voorwerpen die niets met het stuk te maken hebben? Hoe is het mogelijk dat regisseur Erik Whien niet heeft gezegd: 'Leuk idee Marc, maar verzin toch maar even iets anders?'
 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur

Recensie: De Twaalf Gezworenen van Noord Nederlands Toneel

●●●○○

DE TWAALF GEZWORENEN

NOORD NEDERLANDS TONEEL


Door RiRo, gezien 1 maart 2015


Reginald Rose's Twelve Angry Men is het verhaal van een jury die moet beslissen of een jonge man, aangeklaagd voor moord op zijn vader, schuldig is of onschuldig. Ze moeten tot een unanieme uitspraak komen. Lukt dat niet, dan wordt de rechtszaak overgedaan. Als de beraadslagingen beginnen, zijn elf van de twaalf ervan overtuigd dat er sprake is van schuld, slechts één jurylid vindt dat er twijfel is. Dat jurylid, een architect, probeert de anderen ervan te overtuigen dat ze de beklaagde niet 'beyond any doubt' schuldig kunnen verklaren.

Voor mij is De Twaalf Gezworenen een stuk waarin de twaalf juryleden in de discussies die ze met elkaar voeren steeds duidelijker hun onderliggende emoties laten zien. Met als meest memorabel het racistische onderbuikgevoel van jurylid tien, de door persoonlijke ervaringen getriggerde frustratie van jurylid drie, en het moeilijk te onderdrukken gevoel van intellectuele superioriteit van jurylid acht.

Zo'n stuk komt het best tot zijn recht als die onderliggende gevoelens zichtbaar worden door een subtiele manier van acteren. Een acteur moet proberen zo te spelen dat het voor de toeschouwer lijkt alsof zijn personage als het ware zelf wordt verrast, zelf wordt overmand door zijn onderdrukte gevoelens.

Nu wordt het tijd om iets te zeggen over de voorstelling die ik heb gezien. De opkomst van de twaalf acteurs zou je nog traditioneel NNT-stijl kunnen noemen. Maar daarna! Ik zit meteen op het puntje van mijn stoel. Wat een overrompeld begin! Wat schitterend om te zien! Ik popel om er een beschrijving van te geven, maar dan geef ik de verrassing van deze voorstelling weg. Ik zeg alleen dit: licht, kleuren, muziek, beweging, het ziet er prachtig uit!

Maar. Hoe mooi ook, toch gaat de vorm die regisseur Guy Weizman in samenwerking met André Joosten heeft gekozen, de inhoud van de voorstelling steeds meer in de weg zitten. Want die vorm vertraagt niet alleen het drama, het haalt er ook de intensiteit uit. Daardoor krijgen lang niet alle acteurs de kans hun personage psychologisch de nodige diepgang te geven. Als de verrassing van de vorm er een beetje af is, gaat dat me storen.

Het is vooral te danken aan het uitstekende spel van Bram Coopmans als jurylid acht, Loek Peters als jurylid drie en Martijn de Rijk als jurylid vier, dat ik wat inhoud betreft toch nog een redelijk goede voorstelling heb gezien.

In de oorspronkelijke tekst van Reginald Rose gaat het om een negentienjarige verdachte, een jonge man dus. In de vertaling/bewerking is dat een jongen van zestien geworden. Geen idee waarom.
 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: het NNT