●●●○○
KUNST (VAN YASMINA REZA)
STAN & DOOD PAARD
Door RiRo, gezien 29 oktober 2014
Het
is eigenlijk onmogelijk om het in een paar woorden op papier over te
brengen. Maar als Serge tegen zijn vriend Marc zegt “Ik zei toch
niet 'Lees Seneca'. Ik zei 'Lees Seneca'.” Dan is dat, uitgesproken
door een acteur tijdens de voorstelling, een enorm
verschil. Het is het verschil tussen opzettelijk kwetsen en een
oprecht advies.
De
vijftienjarige vriendschap tussen Serge, Marc en Ivan wankelt. Serge
(Kuno Bakker) koopt een schilderij, een wit schilderij, met daarop
witte lijnen. Marc (Frank Vercruyssen) reageert daarop emotioneel
afwijzend. Ivan (Gilles Biesheuvel) houdt zich op de vlakte met 'Als het
hem nou gelukkig maakt'. Serge en Marc vallen eerst vooral elkaar
aan, maar keren zich op een gegeven moment samen tegen Ivan, die zich
in de discussie schipperend blijft opstellen.
In de
flyer wordt de voorstelling zo aangeprezen:
'Wanneer
is kunst kunst? Hoeveel mag het kosten? Is het relevant dat een land
geld besteedt aan kunst? Moet uw hobby gesubsidieerd worden?'
Dat
verbaast me.
Want
ik zie Kunst vooral als een voorstelling over vriendschap.
Niet over kunst. De aanleiding zou ook iets anders dan een schilderij
kunnen zijn. Het stuk van Yasmina Reza gaat in wezen over de emoties
die een rol spelen bij oordelende opmerkingen tussen vrienden. En
over hoe je vervolgens met die opmerkingen om gaat.
Marc
merkt dat hij verward en geëmotioneerd raakt door het feit dat Serge
een in zijn ogen onzinnig schilderij heeft gekocht. Serge kan
accepteren dat Marc het schilderij niet kan waarderen, maar niet het
dedain waarmee hij dat onder woorden brengt. Vanuit dit begin komt
een spiraal van oordelen op gang, waarbij Serge, alleen maar om Marc
te kwetsen, zelfs diens vrouw hardhandig
fileert.
Is de
manier waarop Yvan, de derde vriend, er voortdurend voor waakt een
standpunt in te nemen - niet alleen in de discussie met zijn
vrienden, ook bij de beslommeringen rond zijn voorgenomen
huwelijk - bevorderlijk voor de vriendschap? Of is het gedrag van
Ivan nog fnuikender dan het intellectueel superieure gedrag van Serge
en het te snel oordelen van Marc?
Steeds
verder gaan de drie in de 'deconstructie' van wat vriendschap is.
Steeds meer lagen worden bloot gelegd. Waarbij het weinig uitmaakt
dat Serge en Marc dat doen door het conflict steeds op te zoeken, en
Ivan daarvan juist, door niet te kiezen, probeert weg te lopen.
Zoals
te verwachten bij Stan & Dood Paard begint Kunst opzettelijk
rommelig, en zijn de acteurs nog bezig met het opbouwen van het decor
als ze hun eerste teksten al zeggen. De speelstijl blijft, ook dat is
kenmerkend voor Stan en voor Dood Paard, de hele voorstelling
quasi-nonchalant. Die vorm en die speelstijl passen heel goed bij dit
absoluut nog niet gedateerde stuk van Yasmina Reza.
Kunst
van Stan & Dood Paard is een belangrijke voorstelling over een
belangrijke vraag: Is het het waard om vriendschap op de proef te
stellen over iets als 'smaak'? Is vaststellen dat je er anders over
denkt niet voldoende? Zelfs als die vaststelling je emotioneert?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten