Recensie: Speeldrift

●●●○○ 

 

SPEELDRIFT
TONEELSCHUUR PRODUCTIES / CASPER VANDEPUTTE

Door RiRo, gezien 8 maart 2013

Zomer van 2002. Ada, leerlinge in de vierde klas van het Ernst Bloch Gymnasium, is hoogbegaafd. In intellectueel opzicht is ze de meeste leraren de baas. En ze is klein. Zo klein dat ze maar net reikt tot de borst van Smutek, leraar Duits en gymnastiek. Juli Zeh beschrijft de lengte en andere lichamelijke eigenschappen van de personages in haar roman Speeldrift heel nauwkeurig. Een opvallende keus dus om de nogal kleine Mariana Aparicio Torres de rol van Ada te laten spelen. En de behoorlijk lange Stefan de Walle te kiezen voor Smutek. Of is dat toeval?

In de loop van het schooljaar komt er een nieuwe leerling in de klas, Alev, gespeeld door Vincent van der Valk, die zich zo voorstelt: ‘Hobby’s: nadenken, atheïsme, softdrugs. Goede eigenschappen: geen, althans geen menselijke. Slechte eigenschappen: geen, althans geen menselijke.’ Een van de vele verwijzing naar Der Mann ohne Eigenschaften. Met Alev sluit Ada een pact: compassie en sympathie gaan resoluut overboord zodat hun gedrag voor anderen volledig onvoorspelbaar wordt. Het experiment dat de twee vervolgens uitvoeren met zichzelf en met hun slachtoffer Smutek is een fascinerend filosofisch onderzoek naar de moraal van onze tijd.

Regisseur Casper Vandeputte kiest met Speeldrift voor een roman waarin op een indringende en intelligente manier de moraal en de normen van de jaren direct na de terroristische aanslag van 11 september 2001 ter discussie worden gesteld. En daar is moed voor nodig. Inhoudelijk slaagt hij erin de kracht van het boek goed in de zaal over te brengen.

Maar daar gebruikt hij wel een paar theatrale kunstgrepen bij die ik minder geslaagd vind. Tamar van de Dop speelt nogal wat bijfiguren. Letterlijk zoals ze in het boek staat. Als leraar Höfi bijvoorbeeld, waarover Zeh vermeldt 'kromme dwergachtige gestalte die naar de grond kijkt als hij aan het woord is' loopt Van den Dop krom en kijkt ze naar de grond. Waarom? Wat is er mis met iets gewoon overlaten aan de verbeelding van de toeschouwers? Ook niet zo geslaagd vind ik personages die zich voortdurend tot het publiek richten om stukken uit de roman die niet in dialoogvorm staan ‘voor te lezen’. Was dat nou echt nodig? Was radicaler snijden in het verhaal en je beperken tot de hoofdlijn niet een elegantere oplossing geweest?

Desondanks vind ik Speeldrift absoluut de moeite waard. Want die hoofdlijn, het ‘spel’ dat Ada en Alev met Smutek spelen, waarin wat goed is en wat slecht tot het uiterste wordt opgerekt, is overtuigend en strak geregisseerd, en er wordt in de voorstelling goed geacteerd. Een regisseur om in de gaten te houden dus, die Casper Vandeputte.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur Producties